Σύννεφα... στην Ευρωζώνη

ΣΥΓΚΥΒΕΡΝΗΣΗ - ΕΕ - ΔΝΤ

Μόνιμα τα αντιλαϊκά μνημόνια την «επόμενη μέρα»

Προαναγγελία για την πιο αποφασιστική προώθηση του αντιλαϊκού πλαισίου της «ενισχυμένης δημοσιονομικής εποπτείας» που ισχύει σε όλα ανεξαιρέτως τα κράτη - μέλη της ΕΕ, δόθηκε την περασμένη Πέμπτη στη συνεδρίαση των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης, από τον επικεφαλής του Συμβουλίου Γιούρογκρουπ, Γ. Ντάισελμπλουμ. Στην ίδια συνεδρίαση συζητήθηκαν
και δρομολογήθηκαν οι αποφάσεις γύρω από τη διαμόρφωση της αντιλαϊκής πολιτικής που θα εφαρμοστεί την «επόμενη μέρα» απέναντι στον ελληνικό λαό.
Οι δύο παραπάνω εξελίξεις συνδέονται με το γενικότερο «φόντο», το οποίο συντίθεται από τη διαπάλη του κεφαλαίου, των κρατών - μελών, από τις «αβεβαιότητες» σχετικά με την «κόπωση» έως και στασιμότητα της οικονομικής δραστηριότητας, ακόμη και για το σκληρό πυρήνα της Ευρωζώνης.

Το μοντέλο «στήριξης» της επόμενης φάσης

Το μοντέλο χρηματοδότησης προς την Ελλάδα, για την επόμενη φάση θα είναι αυτό της «ενισχυμένης προληπτικής στήριξης» («Enhanced Conditions Credit Line» - ΕCCL), το οποίο αποτελεί ένα από τα διαθέσιμα εργαλεία του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM). Και για το συγκεκριμένο μηχανισμό, προβλέπονται τακτικοί έλεγχοι, προαπαιτούμενα και άλλα διαρθρωτικά ορόσημα. Παράλληλα, θα υπογραφεί και νέα συμφωνία με την ελληνική πλευρά, δηλαδή μνημόνιο, ενώ προβλέπεται ακύρωση του προγράμματος σε περίπτωση μη εφαρμογής των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που πρόκειται να συμφωνηθούν. Επιπρόσθετα, με βάση τους υπάρχοντες κανονισμούς της ΕΕ, σε καθεστώς «ειδικής εποπτείας» θα παραμένουν τα κράτη - μέλη που βρίσκονται σε προγράμματα χρηματοδότησης από την ΕΕ, εφόσον παραμένει ανεξόφλητο το 75% της οικονομικής βοήθειας που τους δόθηκε, όπως δηλαδή στην περίπτωση της Ελλάδας και άλλων κρατών που εντάχτηκαν στους μηχανισμούς στήριξης.
Ζήτημα προς διευθέτηση είναι ο εντοπισμός των πηγών, καθώς και το ύψος των κεφαλαίων που θα αξιοποιηθούν για το στήσιμο της «προληπτικής γραμμής χρηματοδότησης».

Παράλληλα, το συγκεκριμένο εργαλείο χρηματοδότησης της ΕΕ ήδη προβλέπει την αξιοποίηση και του ΔΝΤ. Από την πλευρά της ΕΕ, χαρακτηρίζεται ως απαραίτητη και επιθυμητή η «συνέχιση της εμπλοκής του ΔΝΤ στην Ελλάδα» και αυτό γιατί έτσι «ενισχύεται η αξιοπιστία του προγράμματος». Πρόκειται, δηλαδή, για μια πρόσθετη δικλίδα σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση της καπιταλιστικής οικονομίας της Ελλάδας και κλιμάκωση της αντιλαϊκής πολιτικής. Λένε ότι με τη συνέχιση της εμπλοκής του ΔΝΤ θα καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης στους «επενδυτές», ενόψει της αναζήτησης διεξόδου στις χρηματαγορές για τη σύναψη νέων κρατικών δανείων. Αλλά, ουσιαστικά, η Ευρωζώνη θέλει το ΔΝΤ, προκειμένου να μη σηκώσει αυτή όλο το βάρος της χρηματοδότησης που θα χρειαστεί. Με δεδομένο, επίσης, ότι η στασιμότητα στην ανάπτυξη της Ευρωζώνης εγκυμονεί κινδύνους νέας κρίσης. Ο «ρόλος» του ΔΝΤ θα διευκρινιστεί στη συνέχεια, μετά από τα παζάρια με την πλευρά της ΕΕ.

Σε κάθε περίπτωση, όρος και προϋπόθεση για το «επόμενο βήμα» είναι η επιτυχής έκβαση της τρέχουσας αξιολόγησης και των διαβουλεύσεων της συγκυβέρνησης με τα κλιμάκια της τρόικας, που αναμένονται στην Αθήνα στη διάρκεια αυτής της βδομάδας. «Στην Ελλάδα, η εξέταση της πορείας του προγράμματος δεν μπορεί ακόμη να ολοκληρωθεί, γιατί σημαντικό κομμάτι των μεταρρυθμίσεων που συμφωνήθηκαν δεν έχει τελειώσει», διαμήνυσε χαρακτηριστικά ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Β. Σόιμπλε, μετά την ολοκλήρωση του ΕΚΟΦΙΝ της περασμένης Παρασκευής, αποτυπώνοντας ανάγλυφα την αμείωτης έντασης συνέχιση των αντιλαϊκών αναδιαρθρώσεων για τη στήριξη της κερδοφορίας των μονοπωλίων.

Στα ανοιχτά ζητήματα του κεφαλαίου σε αυτήν τη φάση, βρίσκονται το Ασφαλιστικό και τα Εργασιακά, η καθιέρωση του νέου μισθολογίου στο δημόσιο τομέα στη βάση της «αξιολόγησης», η μείωση του κατώτατου μισθού για τους νεοεισερχόμενους στο Δημόσιο (κατά το πρότυπο των ιδιωτικού τομέα), ο εντοπισμός του «δημοσιονομικού κενού» στον κρατικό προϋπολογισμό για το 2015 κ.ά. Να σημειωθεί ότι το ΔΝΤ βάζει σταθερά στο αντιλαϊκό τραπέζι την πρόταση για τη διαμόρφωση «ενιαίου συντελεστή» ΦΠΑ (19% ή 21%) σε μια εξέλιξη που έρχεται να απογειώσει τη φοροληστεία σε εμπορεύματα μαζικής κατανάλωσης (τρόφιμα κ.ά.) που σήμερα φορολογούνται με 13%.
Την Αθήνα, στο μεταξύ, προγραμματίζεται να επισκεφθούν ο επίτροπος Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων, Π. Μοσκοβισί, καθώς και ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν Γ. Κατάινεν, πριν από την επόμενη συνεδρίαση του Γιούρογκρουπ, στις 8 Δεκέμβρη, στην οποία αναμένεται να τεθεί και το ζήτημα της «ελάφρυνσης» του ελληνικού κρατικού χρέους, με προαπαιτούμενο την ολοκλήρωση του τρέχοντος αντιλαϊκού προγράμματος.

Σύννεφα... στην Ευρωζώνη

Την ίδια ώρα, σε διαδοχικές υποβαθμίσεις των προβλέψεων σχετικά με τους ρυθμούς καπιταλιστικής ανάκαμψης προχωρούν, ο ένας μετά τον άλλο, οι ιμπεριαλιστικοί οργανισμοί.
Την περασμένη βδομάδα, δημοσιοποιήθηκαν οι «φθινοπωρινές προβλέψεις» της Κομισιόν, σύμφωνα με τις οποίες:
-- «Η ανάκαμψη της ΕΕ φαίνεται αδύναμη, σε σύγκριση με άλλες προηγμένες οικονομίες και σε σχέση με προηγούμενα επίπεδα ανάκαμψης, κατά κανόνα ασθενή και εύθραυστα, που καταγράφηκαν μετά από περιόδους κρίσης».
-- «Η οικονομική ανάκαμψη που άρχισε το δεύτερο τρίμηνο του 2013, παραμένει ασταθής και η οικονομική δυναμική σε πολλά κράτη - μέλη εξακολουθεί να είναι ανεπαρκής. Το επίπεδο εμπιστοσύνης είναι χαμηλότερο από ό,τι ήταν την άνοιξη, εξαιτίας των αυξημένων γεωπολιτικών κινδύνων και των λιγότερο ευνοϊκών παγκόσμιων οικονομικών προοπτικών». Βεβαίως, οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι επιδρούν, αλλά η στασιμότητα σημαίνει και ενδογενή αδυναμία των καπιταλιστικών οικονομιών να αναπτυχθούν, άρα πιθανή νέα κρίση.
-- Επισημαίνουν ότι «παρά τις ευνοϊκές δημοσιονομικές συνθήκες», δηλαδή την κλιμάκωση της αντιλαϊκής πολιτικής, «η οικονομική ανάκαμψη το 2015 θα είναι αργή.Αυτό αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι οι συνέπειες της κρίσης, δηλαδή υψηλή ανεργία, υψηλό χρέος και χαμηλό ποσοστό χρησιμοποίησης της παραγωγικής ικανότητας, μπορούν να εξαλειφθούν μόνο σταδιακά». Αυτή η εκτίμηση σημαίνει ότι τα τραγικά αποτελέσματα σε βάρος της εργατικής τάξης και των άλλων φτωχών λαϊκών στρωμάτων από τη διαχείριση της κρίσης σε όφελος του κεφαλαίου θα συνεχίζουν να υπάρχουν, πιθανά και ως μόνιμα φαινόμενα.
-- Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, διατυπώνουν αβεβαιότητες για το κατά πόσο «οι γεωπολιτικές εξελίξεις θα έχουν αντίκτυπο στην περιοχή μεγαλύτερο από τον αναμενόμενο».
Βεβαίως, για την Ελλάδα, προβλέπουν ανάπτυξη και δεν αποκλείεται, σε μια μικρή σε μέγεθος καπιταλιστική οικονομία ενταγμένη στην Ευρωζώνη που έχει στασιμότητα, η ανάπτυξη θα είναι μάλλον προσωρινή. Οσο για τις γεωπολιτικές εξελίξεις και μόνο η οξυμένη κατάσταση στην Αν. Μεσόγειο, αλλά και στην Ουκρανία, ή η όξυνση τελευταία στα Βαλκάνια, ασκούν αρνητική επίδραση.
Οι «φθινοπωρινές προβλέψεις» συζητήθηκαν, την περασμένη βδομάδα στο Γιούρογκρουπ, ο επικεφαλής του οποίου αναφέρθηκε στην ανάγκη «περαιτέρω βελτίωσης και ενίσχυσης της οικονομικής διακυβέρνησης και του συντονισμού στην Ευρωζώνη». Στόχος, όπως είπε, είναι η ενίσχυση της ανάπτυξης, οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και η επιστροφή των επενδύσεων στη Ζώνη του Ευρώ. Τα παραπάνω αποτελούν σαφή προαναγγελία για την αναβάθμιση των μέτρων της ενισχυμένης δημοσιονομικής εποπτείας, που ισχύουν σε όλες τις χώρες της ΕΕ, ανεξάρτητα από μνημόνια.

Ενδοαστική διαπάλη, ολότελα ξένη στα συμφέροντα του λαού

Με διαδοχικούς ελιγμούς και πρόσκαιρους συμβιβασμούς ανάμεσα στις κυβερνήσεις και τα άλλα εμπλεκόμενα μέρη εξελίσσεται η διαπάλη τόσο στους κόλπους της ΕΕ, όσο και ευρύτερα, με την πλευρά των ΗΠΑ και του ΔΝΤ. Οι κόντρες αφορούν στη διαμόρφωση του μείγματος της αντιλαϊκής πολιτικής, με φόντο τη συνεχιζόμενη «κόπωση» της οικονομικής δραστηριότητας και των όποιων ρυθμών καπιταλιστικής ανάκαμψης.
Σχετικά με τα μέτρα νομισματικής «χαλάρωσης», ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), Μ. Ντράγκι, εστίασε στην εξασθένηση της ανάπτυξης και τους αυξημένους γεωπολιτικούς κινδύνους, οι οποίοι ενδέχεται να πλήξουν την «επιχειρηματική εμπιστοσύνη». Στο επίκεντρο βρίσκονται τα παζάρια για πρόσθετα μέτρα «ποσοτικής χαλάρωσης», που αφορούν στο ενδεχόμενο αγοράς και κρατικών ομολόγων της Ευρωζώνης, μέσω των οποίων η ΕΚΤ θα διοχετεύσει πρόσθετη ρευστότητα στα μονοπώλια, συμβάλλοντας ταυτόχρονα και στη μείωση των επιτοκίων για τον κρατικό δανεισμό.
Οι ενδοαστικές κόντρες και οι πρόσκαιροι συμβιβασμοί είχαν συνέχεια στο ΕΚΟΦΙΝ της περασμένης Παρασκευής. Στο επίκεντρο βρέθηκε η αντιπαράθεση για την πληρωμή των πρόσθετων εθνικών συνδρομών που καλούνται να καταβάλουν στον κοινοτικό προϋπολογισμό η Βρετανία και άλλα κράτη. Αντιπαράθεση εκδηλώνεται και γύρω από την υπόθεση μεγάλης φοροδιαφυγής που αίφνης αποκαλύφτηκε στο Λουξεμβούργο, εξέλιξη η οποία δεν είναι άσχετη με το γεγονός ότι ο νέος πρόεδρος της Κομισιόν, Ζ. Κ. Γιούνκερ, έχει διατελέσει για πολλά χρόνια πρωθυπουργός και υπουργός Οικονομικών της χώρας. Ειδικό βάρος στην υπόθεση φαίνεται να έχουν οι αντιθέσεις που εκφράζονται στο εσωτερικό της Ευρωζώνης γύρω και από το επενδυτικό πακέτο ύψους 300 δισ. ευρώ, που έχει εξαγγείλει ο Ζ. Κ. Γιούνκερ, για την τόνωση της καπιταλιστικής ανάκαμψης στην ΕΕ.
Από την πλευρά της, η επικεφαλής του ΔΝΤ, Κ. Λαγκάρντ, έβαλε στο τραπέζι πρόταση για την αναθεώρηση των δημοσιονομικών στόχων της ΕΕ, ώστε να ληφθεί υπόψη το επίπεδο του κρατικού χρέους των κρατών - μελών της. Είναι «εντελώς θεμιτό» η ΕΚΤ ή η Τράπεζα της Ιαπωνίας να προχωρούν μη συμβατικά μέτρα για να αντιμετωπίσουν το χαμηλό πληθωρισμό και τη στασιμότητα» επισήμανε στη διάρκεια Συνόδου κεντρικών τραπεζών στο Παρίσι.
Στην ίδια Σύνοδο, η επικεφαλής της ομοσπονδιακής κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ (FED), Τζ. Γέλεν, εκτίμησε πως οι κεντρικές τράπεζες «πρέπει να είναι έτοιμες να χρησιμοποιήσουν όλα τα διαθέσιμα μέτρα, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που οι κυβερνήσεις έχουν τερματίσει τις πολιτικές τόνωσης της ανάκαμψης».
Επισημάνσεις ενδεικτικές για την αγωνία των αστικών επιτελείων για το ξέσπασμα νέας κρίσης. Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση, ξένες προς τα εργατικά - λαϊκά συμφέροντα: Η συνέχιση των αντεργατικών αναδιαρθρώσεων, της επίθεσης στην τιμή της εργατικής δύναμης είναι το μοναδικό πράγμα στο οποίο συμπίπτουν όλα τα ιμπεριαλιστικά κέντρα και όλα τα τμήματα του κεφαλαίου, καθώς αποτελεί την υπ' αριθμόν 1 προϋπόθεση σε οποιοδήποτε μείγμα διαχείρισης των μονοπωλιακών συμφερόντων.

Α. ΣΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
9/11/2015